Tia cực tím hay còn gọi là tia tử ngoại hoặc tia UV(Ultraviolet). Nó do mặt trời phát ra có bước sóng ngắn với năng lượng cao xuống trái đất.
Bạn có biết rằng tia cực tím được chia làm 3 loại: UVA, UVB và UVC?
UVC là một phần tia UVB có năng lượng lớn nhất nhưng không tới được trái đất vì bị khí quyển hấp thụ hoàn toàn. Do đó trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu về UVA và UVB có tác động xấu đến làn da của bạn, cùng với kiến thức cơ bản về tia cực tím.
Cường độ của tia cực tím thay đổi theo mùa và vị trí
- Thay đổi theo mùa:
+ Mặt trời càng lên cao thì cường độ tia cực tím càng mạnh. Vào mùa hè, độ cao của mặt trời lớn hơn khiến khoảng cách mà tia cực tím phải đi qua tầng ozon và các tầng khác bị rút ngắn nên chúng vẫn mạnh và chiếu xuống trái đất.
+ Ngược lại, vào giữa mùa đông, độ cao của mặt trời thấp hơn do đó khoảng cách xuyên qua tầng ozon dài hơn nên tia cực tím yếu đi.
+ Một lưu ý cường độ cực tím vẫn cao vào những ngày nhiều mây vì 90% tia có thể xuyên qua mây.
- Thay đổi theo vị trí:
+ Vĩ tuyến: càng gần xích đạo, cường độ tia cực tím càng cao
+ Độ cao: so với mặt nước biển càng cao thì bầu khí quyển càng mỏng nên hấp thụ ít tia cực tím. Với mỗi 1.000m cao hơn so với mặt nước biển, cường độ tia cực tím tăng 10-12%.
UV-A và UV-B là gì? Chúng ảnh hưởng tới da bạn như thế nào?
UVA được xem như là "tia cực tím trong cuộc sống hàng ngày" do chiếm đến 95% tia nắng mặt trời, không bị tầng ozon hấp thụ mà chiếu thẳng xuống trái đất.
Tia UVA có bước sóng dài cùng khả năng xuyên qua mây và kính nên không thể loại bỏ tia UVA ngay cả trong những ngày nhiều mây hay ngồi ở nhà.
Tia UVA chạm đến lớp hạ bì, lớp sâu nhất của làn da bạn và phá hủy Collagen. Tác hại chúng gây ra khiến da mất đi độ đàn hồi và săn chắc dẫn đến lão hóa nhanh; da xuất hiện nếp nhăn, chảy xệ. Ngoài ra tia UVA còn kích thích quá trình tổng hợp sắc tố Melanin khiến da dần sạm đen, xỉn màu.
Trái ngược với UVA, tia UVB được gọi là "tia cực tím nhàn rỗi" bởi chỉ chiếm 10% tổng lượng tia cực tím nhưng nó tác động mạnh mẽ lên bề mặt da.
Tia UVB gây viêm da, đỏ da nhanh chóng khi tiếp xúc với nó. Chúng làm tổn đến các tế bào và gây đỏ như bỏng nắng; làm lắng đọng sắc tố Melanin gây ra nám, đốm tàn nhang. Ngoài ra, tia UVB cũng góp phần gây ung thư da bởi có thể tác động trực tiếp đến tế bào da.
Da khô do cháy nắng
Khi bạn tiếp xúc nhiều lần với tia cực tím khiến da tích tụ chất sừng dư thừa, một tình trạng gọi là tăng sản sừng xuất để bảo vệ da khỏi các tác nhân bên ngoài.
Mặt khác tình trạng viêm nhiễm do cháy nắng làm xáo trộn kết cấu của da, khiến da sần sùi và thô ráp khi chạm vào. Da bị tổn thương trở nên khô, xỉn màu cùng với đó các sản phẩm chăm sóc hay kem dưỡng không hấp thụ tốt được vào da.
Da khô cũng làm giảm chức năng rào cản tự nhiên của da. Bề mặt bên trong da được bảo vệ khỏi các kích thích bên ngoài như bụi bẩn bằng màng bã nhờn bao phủ bề mặt da, được tạo thành từ mồ hôi, bã nhờn và lớp sừng. Điều đó duy trì độ ẩm cho da. Vì vậy, dưỡng ẩm kỹ lưỡng cũng rất quan trọng cho việc ngăn ngừa tác hại của ánh nắng mặt trời.
Lão hóa da do ánh sáng
Điều gì đang diễn ra trong khi làn da của bạn tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời?
Lão hóa da do ánh sáng (Photoaging) là một tình trạng da nhăn nheo, chảy xệ do tia cực tím gây ra, trong đó tia UVA đóng vai trò chủ đạo.
Tia UVA kích hoạt sắc tố khiến da dần sẫm màu, so với tia UVB gây viêm giống như bỏng đỏ thì dường như tia UVA có ảnh hưởng ít nghiêm trong hơn nhưng trên thực tế tia UVA là nguyên nhân chính gây ra lão hóa da.
Tia UV-A với các bước sóng dài đi sâu vào da, xuống lớp hạ bì. Nó làm tăng enzym phá hủy collagen và elastin vốn duy trì sự đàn hồi và săn chắc của da bằng cách cắt đứt các sợi collagen và làm biến dạng elastin.
Tham khảo bài viết sau: UPF50+ là gì? Chỉ số UPF quyết định chất lượng áo chống nắng?
Lời kết
Chúng tôi đã giới thiệu những kiến thức cơ bản về tia cực tím và tác hại mà nó có thể gây ra cho làn da của bạn.
Cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa tác hại của tia UV là tránh tiếp xúc với tia UV.
Tuy nhiên, chúng ta không thể tránh được 100% tia UV trong cuộc sống hàng ngày.
Do đó đội mũ rộng vành, dùng ô dù, mặc quần áo chống tia UV, đeo kính râm, bôi kem chống nắng là tất cả các cách để tránh những vấn đề về da do cháy nắng và bảo vệ bạn khỏi tia UV.
Bài viết được tham khảo tại: World Health Organization